Συνεντευξη με τον Θαναση Βρατιμο, προεδρο του ελληνικου δικτυου GIVMED

1.Τι είναι το GIVMED;

Το GIVMED είναι μια τεχνολογική μη κερδοσκοπική οργάνωση που ασχολείται με την πρόσβαση ευπαθών μελών σε φάρμακα και έχει 4 άξονες δράσεις. Ο πρώτος άξονας αφορά την αναδιανομή φαρμάκων. Δηλαδή φάρμακα από κοινωνικά φαρμακεία, ιδιώτες και φαρμακοβιομηχανίες δωρίζονται σε κοινωφελείς φορείς. Ο δεύτερος άξονας δράσης είναι η εκπαίδευση επαγγελματιών υγείας και ευπαθών ομάδων σχετικά με το φάρμακο. Τρίτος άξονας αποτελεί η συνηγορία και τέταρτος η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση ώστε ο κόσμος να μπορεί τόσο να δωρίσει φάρμακα όσο και να γνωρίζει πού να τα βρει σε περίπτωση που υπάρχει ανάγκη.

2.Ποια ήταν η έμπνευση πίσω από το GIVMED και ποια τα πρώτα βήματα για την υλοποίησή του;

Η έμπνευση ήταν ένα προσωπικό βίωμα, νομίζω είναι κάτι που έχει συμβεί στους περισσότερους. Απεβίωσε ο παππούς μου. Αυτό σημαίνει ότι καταλήξαμε στο σπίτι με πολλά φάρμακα τα οποία δεν χρειαζόμασταν και η προτροπή όλων ήταν ότι αυτά τα φάρμακα δεν μπορείς να τα κάνεις κάτι, τα πετάς. Αυτή ήταν η αφορμή για να αντιληφθώ ότι υπάρχει ένα πρόβλημα και μπορεί να βρεθεί μια λύση που θα είναι αποτελεσματική και με έναν θετικό αντίκτυπο. Αυτό ήταν λοιπόν το σημείο έμπνευσης. Ωστόσο για την τελική δημιουργία του GIVMED συνετέλεσαν και άλλοι παράγοντες. O πρώτος και πολύ βασικός ήταν, ότι το 2016 που ιδρύθηκε και τυπικά η MKO, η κοινωνική κατάσταση ήταν αρκετά άσχημη. Εγώ είχα επηρεαστεί πολύ με την όψη της ακραίας φτώχειας, καθώς ζώντας στην Αθήνα και μάλιστα στο κέντρο το να βλέπεις ανθρώπους να πεινούν, να ψάχνουν σκουπίδια και να ζουν στο δρόμο είναι δυστυχώς μια καθημερινή εικόνα. Είχα επηρεαστεί λοιπόν πολύ από την κοινωνικοπολιτική κατάσταση και αισθάνθηκα την ανάγκη να βοηθήσω και εγώ με τον τρόπο που μπορούσα. Επιπλέον έπαιξε ρόλο η επαγγελματική εμπειρία που είχα έως τότε, οι σπουδές μου ως ηλεκτρολόγος μηχανικός στο Μετσόβιο πολυτεχνείο, καθώς και η εργασιακή εμπειρία που είχα αποκτήσει σε κάποιες εταιρείες και στις φοιτητικές ομάδες όπου συμμετείχα. Τα πρώτα βήματα για τη δημιουργία της οργάνωσης ήταν το να καταλάβω αν υπάρχει ανάγκη, το να ψάξω να βρω στοιχεία για το πρόβλημα, και το δεύτερο κομμάτι ήταν να δημιουργήσω μια ομάδα που είχε το ίδιο πάθος και την ίδια όρεξη να ασχοληθεί με ένα κοινωνικό πρόβλημα και ειδικά με το συγκεκριμένο που είναι πολύ ευαίσθητο. Ευτυχώς γνώρισα άτομα που τους άρεσε πολύ αυτή η ιδέα και θέλησαν να αφιερώσουν χρόνο για να δημιουργηθεί το GIVMED. Κάτι που δεν έγινε στην αρχή και θα έπρεπε να έχει γίνει περισσότερο ήταν η μελέτη των υπολοίπων παικτών του χώρου για την αντιμετώπιση που θα είχα δηλαδή τι γνώμη θα είχαν για αυτό το project οι επαγγελματίες υγείας, οι υπόλοιπες ΜΚΟ. Βέβαια αρκετά νωρίς γίναμε εξωστρεφείς και ήρθαμε σε επαφή με ανθρώπους που θα μπορούσαν να μας συμβουλεύσουν και να μας κατευθύνουν στο πώς μπορεί  να διαμορφωθεί σωστά η ιδέα μας. Η επικοινωνία αυτή αποτελεί ακόμα ένα βασικό στοιχείο της επιτυχίας θεωρώ, καθώς δεδομένου της εμπειρίας μας (πολύ μικρή) και της ηλικίας μας (ακόμα πιο μικρή) δεν είχαμε αρκετά εφόδια για να μπορέσουμε να πάρουμε σημαντικές αποφάσεις ούτε για το πώς οφείλουμε να διαχειριζόμαστε το φάρμακο ούτε για το πώς δημιουργείται ένα λογισμικό. Συνεπώς πολλοί άνθρωποι βοήθησαν στην υλοποίηση και επέκταση αυτής της ιδέας.

3.Ποιό είναι το δυναμικό της ομάδας σας; Θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για αυτό;

Αυτή τη στιγμή η βασική ομάδα αποτελείται από 6 άτομα. Στα 6 αυτά άτομα που αποτελούν το έμμισθο προσωπικό, εγώ είμαι ο υπεύθυνος για τη στρατηγική και την ανεύρεση των πόρων-fundraising, 2 άτομα είναι υπεύθυνα για την επικοινωνία με όλους τους κοινωνικούς φορείς στους οποίους περιλαμβάνονται τα κοινωνικά φαρμακεία, ΜΚΟ αλλά και οποιαδήποτε δομή που διαθέτει φαρμακοποιό και έχει μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Επιπλέον υπάρχουν 2 προγραμματιστές και η υπεύθυνη επικοινωνίας. Εκτός από το έμμισθο αυτό προσωπικό, υπάρχουν περίπου 12 εθελοντές  οι οποίοι ανάλογα με τις δεξιότητές τους και τις ανάγκες της οργάνωσης, αξιοποιούν τον ελεύθερό τους χρόνο με έναν δημιουργικό για αυτούς τρόπο. Επίσης υπάρχουν και 5 σύμβουλοι-εθελοντές ο καθένας ειδικός στον τομέα του, οι οποίοι φέρουν στην οργάνωση την εμπειρία που λείπει από τη βασική ομάδα. Στο διάστημα βέβαια των 5 ετών έχουν περάσει προφανώς κι άλλοι άνθρωποι που έχουν εργαστεί είτε εθελοντικά είτε έμμισθα και φυσικά πάρα πολλοί  που μας έχουν συμβουλεύσει , και το GIVMED έχει καταλήξει σε αυτή τη μορφή. Η μορφή δηλαδή της ομάδας αποτελεί μια απόλυτα συλλογική προσπάθεια.

4.Το GIVMED είναι ένα από τα λίγα δίκτυα δωρεάς φαρμάκων στην Ευρώπη, γιατί πιστεύετε ότι ισχύει αυτό; Θα έπρεπε να το υιοθετήσουν και άλλες χώρες;

Το GIVMED αποτελεί το μοναδικό ηλεκτρονικό δίκτυο για τη δωρεά φαρμάκων. Στην Ευρώπη υπάρχουν 2-3 δίκτυα στα οποία όμως δωρητές είναι αποκλειστικά οι ενώσεις φαρμακοβιομηχανιών. Οι ενώσεις αυτές στέλνουν φάρμακα σε χώρες όπου υπάρχει μεγάλη ανθρωπιστική κρίση. Στην Ελλάδα είναι εφικτό να δημιουργηθεί δίκτυο επειδή υπάρχουν κοινωνικά φαρμακεία, και εδώ ανοίγει μια μεγάλη συζήτηση του γιατί υπάρχουν κοινωνικά φαρμακεία και δεύτερον αν πρέπει να υπάρχουν. Είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε, ότι η πλειοψηφία των κοινωνικών φαρμακείων στην Ελλάδα χρηματοδοτούνται μέσω ΕΣΠΑ, ωστόσο το υπουργείο υγείας δεν έχει δημιουργήσει ένα σαφές ρυθμιστικό πλαίσιο. Το γεγονός αυτό  δημιουργεί πολλά προβλήματα στη λειτουργία τους. Για παράδειγμα τα κοινωνικά φαρμακεία δεν έχουν πρόσβαση στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση το οποίο προφανώς δημιουργεί πολλά προβλήματα στο σύστημα υγείας. Φυσικά τα κοινωνικά φαρμακεία λύνουν και πάρα πολλά προβλήματα και θεωρούμε απαραίτητη την ύπαρξή τους, ωστόσο δεν έχουν ρυθμιστεί και αυτό δημιουργεί ζητήματα. Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες λοιπόν εμείς από την έρευνα που έχουμε κάνει δεν έχουμε εντοπίσει κοινωνικά φαρμακεία. Άρα οι ωφελούμενοι στο εξωτερικό ανάλογο του δικτύου θα μπορούσε να είναι μόνο γηροκομεία ή άλλες τέτοιες δομές, ωστόσο δεν έχουμε εντοπίσει κάτι τέτοιο. Επίσης στην Ελλάδα υπάρχει το μεγάλο περίσσευμα σε φάρμακα, που ακόμα και από τότε που έχει μειωθεί η συνταγογράφηση συνεχίζει να αποτελεί ζήτημα. Στην Ελλάδα αν και θεωρητικά οι ανασφάλιστοι έχουν 100% δωρεάν φάρμακα πρακτικά δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Η λιανική τιμή σε σχέση με την αποζημιούμενη τιμή διαφέρουν, κάτι που οδηγεί τον ασθενή ακόμα και αν δικαιούται 0% συμμετοχή να πρέπει να πληρώσει μια διαφορά τιμής. Νομίζω ότι περίσσευμα φαρμάκων υπάρχει παντού. Βέβαια ακόμα και στην Ελλάδα τα δικά μας στοιχεία λένε, ότι περίπου 34.000.000 κουτιά φαρμάκων περισσεύουν και λήγουν κάθε χρόνο. Αυτός ο αριθμός ακούγεται μεγάλος αλλά όταν παράγονται 300.000.000 κουτιά φαρμάκων και πωλούνται κάθε χρόνο τα 34.000.000 στα 300.000.000 είναι ένα 7% φύρα το οποίο νομίζω είναι αποδεκτό σε κάθε industry. Άρα νομίζω ότι το περίσσευμα υπάρχει σε όλες τις χώρες. Το ζήτημα είναι ότι στην Ελλάδα λόγω της κρίσης υπάρχει ανεκτικότητα στο να λειτουργεί ο θεσμός των κοινωνικών φαρμακείων ακόμα και αν αυτός δεν είναι απόλυτα ρυθμισμένος. Δεν ξέρω αν σε άλλες χώρες αυτό θα ήταν αποδεκτό. Αυτός είναι και ο λόγος που και στην Αμερική υπάρχουν τα κοινωνικά φαρμακεία, επειδή είναι ελλειπές το δημόσιο σύστημα υγείας και βασίζεται στην ιδιωτική δαπάνη και οι άνθρωποι δεν αντέχουν να το πληρώσουν άρα τα κοινωνικά φαρμακεία είναι απαραίτητα.

5.Πόσο μεγάλο είναι το πρόβλημα έλλειψης φαρμάκων στην Ελλάδα σε σχέση με άλλες χώρες;

Με τον όρο ανάγκες σε φάρμακα αναφερόμαστε σε ανάγκες ανθρώπων με οικονομικά προβλήματα . Το GIVMED ενδεικτικά συνεργάζεται  με 120 κοινωφελείς φορείς οι οποίοι κάθε δύο μήνες χρειάζονται περίπου 60.000 κουτιά φαρμάκων. Το GIVMED καλύπτει το 20-30% των αναγκών του κάθε κοινωνικού φορέα, που σημαίνει ότι το υπόλοιπο ποσοστό καλούνται να το βρουν μόνοι τους. Το γεγονός αυτό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως έλλειψη. Είναι σημαντικό να αναφερθεί, ότι τα κοινωνικά φαρμακεία δεν έχουν προϋπολογισμό για να αγοράσουν φάρμακα. Άρα οι δικές τους ανάγκες αν δεν καλυφθούν από το GIVMED ή από άλλες δωρεές ιδιωτών, δεν θα καλυφθούν από κανέναν. Στην περίπτωση αυτή, οι άνθρωποι που πηγαίνουν στα κοινωνικά φαρμακεία δεν θα έχουν πρόσβαση στα φάρμακα που χρειάζονται. Αυτό με τη σειρά του συνεπάγεται τη μη συμμόρφωση του ασθενούς με τη θεραπεία του και τελικά επέρχεται επιβάρυνση τόσο στο δευτεροβάθμιο σύστημα υγείας όσο και στα νοσοκομεία, στην υγεία του ασθενούς, αλλά και στην οικονομία. Προκύπτει δηλαδή ένα πολυπαραγοντικό πρόβλημα.

6.Αν επιθυμώ να δωρίσω ένα φάρμακο ποια διαδικασία ακολουθώ;

Για να δωρίσεις ως ιδιώτης φάρμακα ο πιο απλός τρόπος είναι να καλέσεις  στην τηλεφωνική μας γραμμή, στο 2103007222. Εκεί μας ενημερώνεις πολύ απλά σε ποια περιοχή μένεις και εμείς προτείνουμε κάποιο κοντινό κοινωνικό φαρμακείο . Ένας δεύτερος τρόπος είναι μέσω της ιστοσελίδας μας, όπου υπάρχει ένας χάρτης με όλα τα σημεία δωρεάς φαρμάκων και μπορείς να βρεις αυτό που σε βολεύει. Μάλιστα μέσα από τον χάρτη μας δίνοντας το email σου, σου στέλνουμε όλα τα απαραίτητα στοιχεία του κοινωνικού φαρμακείου για να τα έχεις στο κινητό σου τη στιγμή που θέλεις να πας. Είναι  σημαντικό επίσης, ότι στην ιστοσελίδα μας υπάρχει αναλυτική λίστα με όλες τις ανάγκες. Άρα ένα φάρμακο που προορίζεται για δωρεά μπορεί να πάει ακριβώς εκεί όπου υπάρχει ανάγκη και όχι εκεί όπου βολεύει τον δωρητή, έχει διαφορά. Εμείς ωθούμε πολύ το  να πηγαίνει ο ίδιος ο ιδιώτης τα φάρμακά του για δωρεά, ώστε να γνωρίσει τους ανθρώπους που βοηθάει. Το θεωρούμε πολύ σημαντικό στο κομμάτι της ευαισθητοποίησης αλλά και της συνειδητοποίησης ότι το φάρμακο που δωρίζει, αξιοποιείται. Ενδεικτικά κάποιος που δώρισε φάρμακα και μοιράστηκε την εμπειρία του στην ιστοσελίδα μας έγραψε  “εντυπωσιάστηκα με το πόσο μεγάλη είναι η ουρά των ανθρώπων που περιμένουν φάρμακα έξω από τα κοινωνικά φαρμακεία και πόσο μικρή ήταν η ουρά αυτών που ήθελαν να δωρίσουν φάρμακα,” το οποίο και σαν εικόνα μόνο που την δημιουργώ με λυπεί δυστυχώς. Τέλος υπάρχει και μία εφαρμογή, το MEDforALL, μέσα από την οποία ο χρήστης καταχωρεί τα φάρμακά του, τα φωτογραφίζει και με πολύ απλό τρόπο μπορεί να επιλέξει στο σύστημα ποια θέλει να δωρίσει, το πότε λήγουν και μετά η εφαρμογή τον κατευθύνει στο πού μπορεί να τα δωρίσει.

7.Έχουμε αναφέρει και στο προηγούμενο άρθρο τις προϋποθέσεις για την δωρεά φαρμάκων, όπως είναι αναρτημένες και στην ιστοσελίδα σας, αλλά από την εμπειρία σας ποια είναι τα πιο συχνά λάθη που γίνονται;

Είναι πολύ σύνηθες οι μεγαλύτεροι ηλικίας άνθρωποι να παίρνουν ένα κουτί φαρμάκων και μέσα στο κουτί να βάζουν κι άλλα φάρμακα. Άρα είναι πάρα πολύ σύνηθες να φτάσουν στα κοινωνικά φαρμακεία φάρμακα με διαφορετικό περιεχόμενο από το αναγραφόμενο. Επίσης δυστυχώς πολύς κόσμος δωρίζει ληγμένα φάρμακα, θεωρώντας ότι ένα ληγμένο φάρμακο μπορεί να αξιοποιηθεί από κάποιον, το οποίο είναι λάθος. Θέλω να πιστεύω ότι δεν θεωρούν τους ανθρώπους που απευθύνονται στα κοινωνικά φαρμακεία ανθρώπους δεύτερης κατηγορίας, έτοιμους να πάρουν ένα ληγμένο φάρμακο και ότι απλώς τα δωρίζουν από αφέλεια. Όλοι μας όμως οι συνεργάτες διαθέτουν φαρμακοποιό ή γιατρό και συνεπώς προηγείται κατάλληλος έλεγχος από τον επαγγελματία υγείας του κοινωνικού φορέα πριν δοθεί στον ιδιώτη.

8.Ποια κατηγορία φαρμάκων έχει την μεγαλύτερη ζήτηση;

Δυστυχώς υπάρχει ανάγκη για όλα τα προϊόντα. Είναι εντυπωσιακό ότι μία από τις μεγαλύτερες ανάγκες είναι σε DEPON, το οποίο είναι λογικό γιατί κανείς δεν θα δωρίσει DEPON και όλοι θα ζητήσουμε ένα τη δύσκολη στιγμή του πονοκεφάλου. Η ανάγκες αλλάζουν συνεχώς άρα δεν μπορώ να σας απαντήσω για συγκεκριμένες κατηγορία. Το σημαντικό είναι, πως οτιδήποτε μπορεί να δωρίσει κάποιος καλό είναι να το δωρίσει και εμείς κάνουμε ότι καλύτερο μπορούμε για να μην πάει τίποτα χαμένο.

9.Υπάρχει ανταπόκριση από τους πολίτες; Ποια είναι η μεγαλύτερη πηγή δωρεών; Πολίτες ή εταιρείες προϊόντων υγείας;

Η ανταπόκριση συνεχώς αυξάνεται σίγουρα και όσο γινόμαστε πιο γνωστοί βλέπουμε ότι υπάρχει μεγαλύτερη ανταπόκριση. Στα διαφορετικά μέσα που έχουμε (το τηλέφωνο, την εφαρμογή, τον χάρτη) κάθε εβδομάδα περίπου 40 άτομα δείχνουν ενδιαφέρον για τη δωρεά φαρμάκων, Μόνο στον χάρτη μας μπαίνουν κάθε βδομάδα 200 άνθρωποι. Άρα υπάρχει μεγάλη ανταπόκριση και για να μιλήσουμε λίγο με νούμερα, αυτή τη στιγμή δωρίζουμε κάθε μήνα φάρμακα αξίας περίπου 50.000 ευρώ. Το ποσό αυτό προκύπτει κατά 50% από δωρεές ενός κοινωφελούς φορέα σε έναν άλλον, 35% από δωρεές φαρμακευτικών εταιριών και μόλις 15% από δωρεές ιδιωτών. Αυτό είναι λογικό επειδή ένας ιδιώτης θα δωρίσει κατά μέσο όρο 7 κουτιά φαρμάκων ενώ μια φαρμακοβιομηχανία μπορεί να δωρίσει 20.000 κουτιά.

10.Έχει αυξηθεί η ζήτηση σε συγκεκριμένα φάρμακα λόγω της COVID-19?

Μεγάλη ζήτηση υπάρχει σε υγειονομικό υλικό, δηλαδή μάσκες, αντισηπτικά κ.α. και μάλιστα είμαστε πολύ περήφανοι που καταφέραμε, όταν ξεκίνησε ο COVID-19, να βοηθήσουμε πάνω από 50 κοινωφελείς φορείς, ειδικά γηροκομεία, να αντιμετωπίσουν την πανδημία. Στις αρχές όταν ξεκίνησαν οι δωρεές από πολλούς φορείς, κατευθύνονταν προς το εθνικό σύστημα υγείας. Τα γηροκομεία ήταν ξεχασμένα, αν και υπήρχαν τα δεδομένα από την Αγγλία ότι σημειώνονται πολλοί θάνατοι εκεί. Σε αυτήν την περίοδο ήμασταν από τους πολύ λίγους οργανισμούς που υποστήριξαν τα γηροκομεία, το οποίο έγινε 4-5 φορές μέσα στο έτος 2020, ακόμα και το καλοκαίρι δώσαμε έμφαση σε γηροκομεία σε νησιά. Θεωρώ ότι ανταποκριθήκαμε στην πανδημία και είχαμε άμεση αντίδραση βοηθώντας στο κομμάτι του υγειονομικού υλικού. Σκεφτόμαστε επίσης να επεκτείνουμε το πεδίο δράσης μας, ώστε πλέον ένας ιδιώτης μέσα από το GIVMED να μπορεί να δωρίσει και άλλα προϊόντα υγείας, δηλαδή ορθοπεδικά είδη και παραφάρμακα.

11.Αν κάποιος έχει ανάγκη ένα φάρμακο ποια διαδικασία μπορεί να ακολουθήσει;

Έχουμε φτιάξει μία εφαρμογή με όνομα MEDforU, διαθέσιμη σε 5 γλώσσες ( Ελληνικά, Αγγλικά, Φαρσί, Αραβικά και Γαλλικά), μέσα από την οποία ένας χρήστης μπορεί να ψάξει το φάρμακο που επιθυμεί και να δει πού είναι διαθέσιμο. Το πιο σημαντικό είναι ότι μπορεί να δει τα έγγραφα που χρειάζεται για να αποκτήσει τα φάρμακα από το εκάστοτε κοινωνικό φαρμακείο. Μπορεί κανείς να κάνει ακόμα και κράτηση του φαρμάκου και μόλις φτάσει εκεί γίνεται έλεγχος των στοιχείων. Έπειτα  γίνεται απαραίτητη διαδικασία που χρειάζεται, για παράδειγμα μπορεί να γίνει εγγραφή στο κοινωνικό φαρμακείο και στην συνέχεια απόκτηση του φαρμάκου με τη συνταγή. Αυτό στην ουσία αποτελεί εκδημοκρατισμό της πληροφορίας και πιστεύουμε πάρα πολύ σε αυτό. Εμείς στην ουσία έχουμε την πληροφορία του περισσεύματος και δεν δεχόμαστε ένα άτομο να πηγαίνει από το ένα κοινωνικό φαρμακείο στο άλλο ψάχνοντας το φάρμακό του τη στιγμή που είναι άρρωστος και ταλαιπωρείται . Αυτό γίνεται πολύ πιο απλά και γρήγορα μέσω της εφαρμογής μας.

12.Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για ένα φαρμακείο ή έναν φορέα να συμμετάσχει στο δίκτυο σας και πως ενθαρρύνεται για την ένταξη του;

Εμείς συνεργαζόμαστε μόνο με κοινωνικά φαρμακεία, αυτό το αποσαφηνίζουμε. Ωστόσο, επειδή μιλάμε για αλληλεγγύη έχουμε παρατηρήσει ότι πολλοί φαρμακοποιοί τα κρατάνε και τα δωρίζουν σε κοινωνικά φαρμακεία.

Υπάρχουν 2 προϋποθέσεις για να γίνει κάποιος μέλος του δικτύου μας. Η πρώτη είναι να έχει μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα ή να είναι δημόσιος φορέας. Η δεύτερη είναι να έχει επαγγελματία υγείας, φαρμακοποιό ή γιατρό. Αν πληροί αυτές τις προδιαγραφές μπορεί να γραφτεί στο δίκτυο μας δωρεάν.

13.Ποιά ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση μέχρι στιγμής;

Η μεγαλύτερη πρόκληση μέχρι στιγμής ήταν πώς θα διαχειριστούμε τις αντιδράσεις από άλλες ομάδες επαγγελματιών, οι οποίες θεωρούσαν ότι δημιουργούμε κακό στον χώρο τους. Θεωρώ ότι αυτό θα μας ακολουθεί καιρό ακόμα, όσο δεν υπάρχει ένα σαφές νομοθετικό πλαίσιο για τη δωρεά φαρμάκων αλλά και για τα κοινωνικά φαρμακεία. Βέβαια, οποιοσδήποτε κάνει μία αλλαγή και έχει αντίκτυπο αυτό που κάνει προφανώς θα δημιουργεί και αντιδράσεις. Αν δεν πειράζεις κανέναν σημαίνει ότι κάτι δεν κάνεις σωστά. Μετά, σε προσωπικό επίπεδο, μία πρόκληση είναι ο τρόπος με τον οποίο θα συντονίσω την ομάδα μας που συνεχώς μεγαλώνει, με τα εφόδια που έχω από την επαγγελματική μου εμπειρία μέχρι στιγμής. Αυτό κυρίως αφορά δηλαδή την διαχείριση δυναμικού και την εξεύρεση πόρων.

14.Ορισμένοι εκφράζουν διάφορες κριτικές σχετικά με την δωρεά φαρμάκων, με κύρια την αμφιβολία περί της ποιότητας τους. Ποια είναι η γνώμη σας για αυτό;

Σαφώς δεν είμαι επιστήμονας υγείας και ειδικός του θέματος για να κρίνω για περί της ασφάλειας των φαρμάκων. Ακριβώς επειδή υπάρχει το ζήτημα αυτό δεν δεχόμαστε δωρεές πολλών προϊόντων, όπως ψυγείου, δίγραμμα, ανοιχτά σιρόπια ή κρέμες. Πάντα όμως υπάρχει ειδικός φαρμακοποιός στους φορείς που παραλαμβάνει, ελέγχει και αποφασίζει αν είναι κατάλληλο για δωρεά ή όχι. Άρα επαφιόμαστε στον ειδικό φαρμακοποιό. Πέρα από αυτό όμως είναι και μία απόφαση για το κατά πόσο μπορούμε να αφήνουμε ανθρώπους χωρίς φάρμακα, με ό,τι σημαίνει αυτό για την προσωπική αλλά και την δημόσια υγεία, χωρίς να πάρουμε κάποιο ρίσκο. Στην Αμερική εφαρμόζεται αυτό το σύστημα, όπου μάλιστα τα φάρμακα δεν είναι σε blisters, όπως είναι εδώ στην Ελλάδα, αποθηκεύονται απλά σε δοχεία. Οπότε με την δική μας λογική δεν θα δωρίζονταν πολλά από τα φάρμακα που δωρίζονται εκεί, όπου υπάρχει ακριβής νομοθεσία ελέγχου και δωρεάς φαρμάκου και δουλεύει μια χαρά. Στην Ελλάδα μάλιστα όλα αυτά τα χρόνια που υπάρχουν τα κοινωνικά φαρμακεία, δεν έχω ακούσει κάποιο περιστατικό καταστροφής ή να επιβαρυνθεί η υγεία κάποιου ανθρώπου επειδή τα φάρμακα δεν ήταν καλής ποιότητας. Σίγουρα υπάρχει θέμα ασφάλειας για την οποία πολύς κόσμος και ειδικά οι φαρμακοποιοί κοινότητας μπλοκάρουν το κοινωνικό φαρμακείο, ωστόσο ποια είναι η αντιπρόταση; 

 

Ας μην γίνεται η δωρεά φαρμάκων, με ποιον τρόπο λοιπόν θα παίρνουν τα φάρμακα τους όλοι αυτοί οι άποροι και οι ανασφάλιστοι; Θα πληρώσει το κράτος; Η φαρμακευτική δαπάνη είναι έτσι κι αλλιώς πολύ μεγάλη. Και πέρα από αυτό υπάρχει και το πρόβλημα των περισσευούμενων φαρμάκων. Τι απογίνονται; Πρέπει να υπάρχουν υποδομές για σωστή καταστροφή, επειδή οι πράσινοι κάδοι στα φαρμακεία υπολειτουργούν ως σύστημα και πρέπει να δημιουργηθούν αντίστοιχα πρωτόκολλα ώστε τα φάρμακα αυτά να συλλέγονται και να καταστρέφονται κατάλληλα. Και ας το πάμε ακόμα πιο πίσω, γιατί περισσεύουν φάρμακα; Και ποια είναι η ευθύνη αυτών που κατηγορούν την όλη διαδικασία; Για να περισσέψουν φάρμακα σημαίνει ότι φταίει η φαρμακοβιομηχανία που έβαλε 28 χάπια ενώ χρειάζονται 30 ο ασθενής, άρα θα χρειαστεί να πάρει κάποιος 2 κουτιά. Ενδεχομένως και ο γιατρός που πρότεινε να πάρει 1 παραπάνω. Σίγουρα είναι μία πολύ καλή δικαιολογία για να αντιστραφεί κάτι τέτοιο που έχει ένα τρομερά θετικό αντίκτυπο, αλλά καταλαβαίνετε ότι κάποιος μπορεί να φοβηθεί για την απώλεια του κέρδους του. Καλώς ή κακώς το οικονομικό  σε μία περίοδο που έχει συμπιεστεί πολύ, ειδικά στον χώρο των φαρμακοποιών είναι μεγάλο θέμα. 

 

Το εντυπωσιακό είναι η θετική ανταπόκριση της Φαρμακοβιομηχανίας. Συγκεκριμένα η Φαρμακοβιομηχανία είναι πολύ υπέρ της δωρεάς. Ενδεικτικά εδώ στην Αθήνα γίνονται πολύ συχνά δωρεές από την ΠΕΦ και από τη ΣΦΕΕ. Η ΠΕΦ μάλιστα έχει 2 δικά της κοινωνικά φαρμακεία, άρα φαίνεται ότι η φαρμακοβιομηχανία έχει αγκαλιάσει τη δωρεά φαρμάκων και έχει καταλάβει ότι η  κοινωνία χρειάζεται τις δομές αυτές και την πρακτική αυτή.

15.Μπορεί κάποιος να γίνει εθελοντής;

Μπορεί να στείλει email στο hello@givmed.org, έπειτα κάνουμε μία τηλεδιάσκεψη, γνωριζόμαστε, βλέπουμε τι ενδιαφέροντα έχει ο υποψήφιος εθελοντής, τι ανάγκες υπάρχουν την δεδομένη χρονική στιγμή στο GIVMED και βρίσκουμε έναν τρόπο που μπορεί να βοηθήσει. Είναι πολύ σημαντικό ότι ξεχωρίζουμε την εθελοντική εργασία από την απλήρωτη εργασία, με την έννοια ότι ένας εθελοντής δεν θα κάνει ποτέ κάτι που έχει ένα αυστηρό deadline και κάτι το οποίο δεν θα του προσφέρει τίποτα. Αυτό πρέπει να το προστατεύσουμε και εμείς οι ΜΚΟ αλλά και ένας φοιτητής ή ένα  άτομο που θέλει να γίνει εθελοντής να το διεκδικήσει και να μην δεχθεί την εκμετάλλευση με αυτόν τον τρόπο. 

16.Ποια θα ήταν η μεγαλύτερη βοήθεια που θα μπορούσε να προσφέρει κάποιος για αυτόν τον σκοπό;

Το λιγότερο που θα μπορούσε να γίνει είναι να ελέγξει το φαρμακείο στο σπίτι του και να δει τι δεν χρειάζεται, ώστε να το δωρίσει. Και αφού το δωρίσει, να ξεκινήσει μία συζήτηση και στους φίλους του για αυτήν την εμπειρία, να γίνει δηλαδή ένας πρεσβευτής της πρωτοβουλίας. Ο καθένας μας νομίζω με τις δυνάμεις του και την όρεξή του μπορεί να συμβάλει σε αυτήν την προσπάθεια, άρα ας ξεκινήσουμε με τα περισσευούμενα φάρμακα.

17.Ποια είναι τα επόμενα βήματα για την οργάνωση σας, ποιες είναι οι βλέψεις σας για το μέλλον;

Ένα κομμάτι που μας απασχολεί πάρα πολύ είναι η ρύπανση του περιβάλλοντος από τα φάρμακα. Συνεπώς κάνουμε μελέτες σε συνεργασία με εργαστήρια χημείας, για το πόσες φαρμακευτικές ουσίες βρίσκονται σ΄ένα ψάρι. Έρευνες έχουν δείξει ότι ακόμα και το φύλο ενός ψαριού μπορεί να αλλάξει αν εκτεθεί σε υψηλή συγκέντρωση φαρμάκου όπως τα αντισυλληπτικά. Άλλο κομμάτι που μας ενδιαφέρει είναι το θέμα της εκπαίδευσης, δηλαδή για θέματα φαρμάκου σε επαγγελματίες υγείας σε ευπαθείς ομάδες σε  μαθητές. Σε αυτό το κομμάτι έχουμε μία στρατηγική συνεργασία με το Ινστιτούτο Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής, με τον κύριο Τούντα. Ακόμη, μεγάλη είναι η προσπάθεια μας για επέκταση που πραγματοποιούμε ήδη, ώστε εκτός από φάρμακα να προσφέρουμε και άλλα προϊόντα υγείας: παραφάρμακα, ορθοπεδικά είδη , υγειονομικό υλικό. 

 

Αυτό που έχει αξία να αναφερθεί είναι ότι είμαστε μια οργάνωση η οποία ασχολείται με την πρόσβαση ευπαθών ομάδων στο φάρμακο και έχουμε επιλέξει μία ολιστική προσέγγιση σε αυτό το πρόβλημα. Αυτό που εννοώ με τον όρο ολιστική είναι ότι υπάρχουν οι βραχυπρόθεσμες δράσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος, αυτές αφορούν την καθημερινή αναδιανομή φαρμάκων που κάνουμε ώστε να ανακουφιστεί ο ασθενής τώρα. Στο πλαίσιο αυτό γίνονται οι καμπάνιες για να δωρηθούν φάρμακα. Από την άλλη έχουμε και το μακροπρόθεσμο πλάνο για την λύση του προβλήματος, μέσα από τις εκπαιδευτικές δράσεις και τις δράσεις συνηγορίας, όπου ως συνηγορία ορίζουμε όλες τις ενέργειες που κάνουμε ώστε να δημιουργηθεί το θεσμικό πλαίσιο για την λειτουργία των κοινωνικών φαρμακείων και την δωρεά φαρμάκων καθώς και διάφορες άλλες ενέργειες για την ανάδειξη του ρόλου των κοινωνικών φαρμακείων σε θεσμικούς φορείς.  

 

Χρήσιμοι σύνδεσμοι για το GIVMED:

 

Επικοινωνία:

  • Βίκτωρος Ουγκώ 15, Μεταξουργείο, 104 37
  • (+30) 210 3007222
  • hello@givmed.org

 

Συλλογη και ανακυκλωση φαρμακων

Δυστυχώς, κάθε χρόνο στην Ελλάδα απορρίπτονται 34 εκατομμύρια κουτιά φαρμάκων σύμφωνα με το ΙΦΕΤ (Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας), ενώ το χρηματικό ποσό που αναλογεί στα φάρμακα αυτά υπολογίζεται στο 1 δισεκατομμύριο ευρώ από το Υπουργείο Υγείας. Αυτό μπορεί να είναι αποτέλεσμα είτε της περίσσειας από την αγωγή ενός ασθενούς, την εσφαλμένη αγορά ή την ανάγκη για διακοπή της χρήσης ενός φαρμάκου λόγω παρενεργειών. Επίσης, ένα άλλο γεγονός που συμβάλλει σε αυτήν την κατάσταση είναι η “αυτοδιάγνωση” των ατόμων, δεχόμενοι συμβουλές από κοντινά τους πρόσωπα είτε από δική τους πρωτοβουλία, με αποτέλεσμα να προμηθεύονται αυθαίρετα μία αγωγή χωρίς αυτή να είναι επιβεβαιωμένη από επιστήμονα υγείας. Τα ίδια άτομα λοιπόν, μη γνωρίζοντας πως να διαχειριστούν την περίσσεια των φαρμάκων τους, ενδέχεται να τα κρατούν πέραν της ημερομηνίας λήξης τους ή ακόμα και να τα απορρίπτουν σε κάδους απορριμμάτων, έχοντας εξαιρετικά επιβλαβείς επιπτώσεις ευρείας κλίμακας, όπως έχει αναφερθεί προηγουμένως. 

Εδώ μπορούμε να υπογραμμίσουμε μία χαμένη ευκαιρία που δεν αδράττουν τα άτομα, όχι μόνο για να προστατεύσουν το περιβάλλον, αλλά και για να προσφέρουν στους συμπολίτες τους που δεν έχουν την άνεση να καλύψουν τις ανάγκες τους στις προμήθειες υγείας. Βάσει έρευνας που πραγματοποιήθηκε από τους «Φαρμακοποιούς του Κόσμου» το 2017 τα αποτελέσματα οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο ελληνικός πληθυσμός δεν είναι επαρκώς ενημερωμένος για την ανταλλαγή των φαρμάκων. Το 28% δώρισε φάρμακα τους τελευταίους 12 μήνες, το 28% δεν δωρίζει επειδή δεν γνωρίζει που να τα δωρίσει και το 37% πετάει τα ληγμένα φάρμακα στα σκουπίδια ή στην τουαλέτα. Ο κ. Βράτιμος σε συνέντευξη του στο περιοδικό «Σχεδία» αναφέρει πως μία λύση για αποτελεσματικότερη εφαρμογή της δωρεάς θα ήταν να υπάρχει πράσινος κάδος στα φαρμακεία για τα ληγμένα φάρμακα που πρόκειται να οδηγηθούν για καταστροφή και ένας επιπλέον κάδος για τα προς δωρεά φάρμακα. Παρ’όλα αυτά παραμένει το γεγονός, ότι το Ελληνικό κράτος δεν διαθέτει κάποιο νομοθετικό πλαίσιο για την πρωτοβουλία αυτή.

Την ανάγκη αυτή της ελληνικής κοινωνίας έρχεται να εκπληρώσει το GIVMED, το πρώτο ελληνικό δίκτυο αξιοποίησης περισσευούμενων φαρμάκων που δραστηριοποιείται από το 2016. Συνδέει τις ελλείψεις φαρμάκων από κοινωφελείς φορείς (κοινωνικά φαρμακεία, γηροκομεία, ΜΚΟ) με τις δωρεές φαρμάκων από ιδιώτες, φαρμακοβιομηχανίες ή άλλους κοινωφελείς φορείς. Όπως αναγράφεται στον ιστότοπό του: «Όραμα μας είναι η άμεση πρόσβαση των ανθρώπων στα φάρμακα που χρειάζονται» και «Το GIVMED είναι μια μη κερδοσκοπική οργάνωση που στοχεύει στην άμεση πρόσβαση των ανθρώπων στα φάρμακα που χρειάζονται. Μπορείς εύκολα και γρήγορα να δωρίσεις τα φάρμακα που δεν χρειάζεσαι πια σε κοινωνικά φαρμακεία, γηροκομεία και άλλους κοινωφελείς φορείς.» Ένα πολύ συχνό φαινόμενο που παρατηρείται σε νοσοκομεία και από φαρμακοποιούς είναι ότι μένουν αχρησιμοποίητα έπειτα από εξιτήριο των ασθενών και στα ντουλάπια των νοικοκυριών αντίστοιχα πολύτιμα φάρμακα που βρίσκονται σε κατάλληλη κατάσταση για χρήση. Ειδικά αν αυτά αφορούν αντικαρκινικά φάρμακα που έχουν συνήθως υψηλή τιμή ή αντιψυχωσικά φάρμακα, δεν είναι τόσο εύκολα να αποκτηθούν από μία σημαντική μερίδα πληθυσμού. Έτσι μέσα από τη δράση του δικτύου GIVMED, είτε μέσα από τον υπολογιστή, είτε από την εφαρμογή που είναι διαθέσιμη σε κινητά τηλέφωνα, τα άτομα που έχουν περίσσεια φαρμάκων προς δωρεά μπορούν να ελέγξουν την ημερομηνία λήξης και τον φορέα που έχει ανάγκη από τα φάρμακα αυτά τη δεδομένη στιγμή. Αντιληπτό γίνεται λοιπόν, ότι δημιουργείται πρόσφορο έδαφος για την υποστήριξη των λιγότερο εύπορων, η ελάττωση της σπατάλης στο σύστημα υγείας και η ενδυνάμωση της δημόσιας περίθαλψης. Άξιο είναι να αναφερθεί ότι στο δίκτυο αυτό είναι εγγεγραμμένοι 92 φορείς, κοινωνικά φαρμακεία, γηροκομεία, δομές για ψυχικά ασθενείς και παιδιά. Τέλος, πέρα από τα φάρμακα υπάρχει ανάγκη και για την δωρεά παραϊατρικών υλικών σε παρόμοιες εγκαταστάσεις, όπως πατερίτσες, αναπηρικά αμαξίδια, μπαστούνια, ακόμη και νοσοκομειακά κρεβάτια που έχουν οι ασθενείς στο σπίτι τους.

¹Σύμφωνα με την GIVMED, οι προϋποθέσεις για δωρεά φαρμάκων:

  • Δεν έχει περάσει η ημερομηνία λήξης του φαρμάκου.
  • Δεν είναι φάρμακο που χρειάζεται ψυγείο.
  • Δεν είναι ανοιγμένο εφόσον, πρόκειται για σιρόπι, αλοιφή, σταγόνες ή εισπνεόμενο προϊόν.
  • Δεν ανήκει στην κατηγορία δίγραμμων φαρμάκων.
  • Έχει συντηρηθεί σε ελεγχόμενη θερμοκρασία δωματίου 25 βαθμών και μακριά από κάθε είδους πηγή θερμότητας ή υγρασίας (κουζίνα, μπάνιο).
  • Έχει αφαιρεθεί το κουπόνι του φαρμάκου (δηλαδή το αυτοκόλλητο με τα barcodes).

Αν επιθυμείς να διαβάσεις περισσότερα για την δωρεά φαρμάκων και πώς μπορείς να βοηθήσεις→ https://givmed.org/el/ 

Τόσο η ανακύκλωση όσο και η δωρεά φαρμάκων είναι υποχρέωση μας ως υπεύθυνοι, ευσυνείδητοι πολίτες, με περιβαλλοντική παιδεία και ανιδιοτέλεια. Πριν πετάξουμε κάποιο φάρμακο, ας σκεφτούμε 1, 2, αλλά και 3 φορές αν χρειαστεί, τις συνέπειες της πράξης μας. Ας λάβουμε τη σωστή απόφαση, για ένα αύριο με περισσότερη ευαισθητοποίηση και αλληλεγγύη, αλλά και με λιγότερη περιβαλλοντική ρύπανση. 

Πηγές: